外国人才签证制度全面实施 绿色通道吸引人才签证外国高端人才
Dünya Bank? WB, BM, BM, BM, BM | |
---|---|
The World Bank | |
![]() | |
![]() | |
N?vü | Beyn?lxalq t??kilat |
Yaranma tarixi | 27 dekabr 1945 |
R?smi dili | ?ngilis dili |
M?rk?zi | AB?, Va?inqton |
Prezident | David R. Malpass |
üzvl?ri | 189 |
worldbank.org/en/home | |
![]() |
Dünya Bank? (ing. World Bank) — dünyada qlobal iqtisadi inki?af m?qs?dl?rin? xidm?t ed?n v? maliyy? resurslar?n?n b?lgüsünü t?min ed?n ?n b?yük donor t??kilatlardan biri. 1 iyul 1944-cü ild? Bretton-Vuds konfrans?nda t?sis olunmu?dur. Dünya Bank? he? d? klassik m?nada bank deyil, ixtisasla?m?? agentlikdir. Birl??mi? Mill?tl?r T??kilat?n?n (BMT) ixtisasla?m?? qurumlar?ndan biridir. BMT t?r?find?n yarad?lan bu agentliyin haz?rda 184 üzvü var.[1]
üzv ?lk?l?r bu qurumun f?aliyy?tin? n?zar?t edir. Dünya Bank? inki?af etm?kd? olan ?lk?l?r? ?ox a?a?? faiz d?r?c?si il? v? ya faizsiz uzunmüdd?tli kreditl?r v? qrantlar verir. Dünya Bank? Az?rbaycan h?kum?ti il? d? struktur islahatlar?n?n apar?lmas? istiqam?tind? ?m?kda?l?q edir.
?sas m?qs?di
[redakt? | vikim?tni redakt? et]Bank?n ?sas m?qs?di kas?b ?lk?l?r? struktur islahatlar?n?n h?yata ke?irilm?sind? v? yoxsullu?un azald?lmas?nda yard?m g?st?rm?kdir. Ayr?-ayr? ?lk?l?rd? sabit v? davaml? inki?afa nail olmaq ü?ün Dünya Bank? ?z maliyy? resurslar?ndan, yüks?k ixtisasl? kadrlar?ndan v? bilikl?r bazas?ndan istifad? edir.
Bank yarad?lark?n ilkin m?qs?di ?kinci dünya müharib?sind? da??nt?lara m?ruz qalm?? ?lk?l?rd? yenid?nqurma i?l?rinin h?yata ke?irilm?si v? maliyy?l??dirilm?si olmu?dur. Bu bank? dig?r banklardan f?rql?ndir?n bir ?ox xüsusiyy?tl?r var. Bu bankda he? bir k?s hesab a?a bilm?z. Bu bank?n mü?t?ril?ri yaln?z d?vl?tl?rdir. Dünya Bank? dünya iqtisadiyyat?n?n v? bir ?ox dig?r sosial-m?d?ni sah?l?rin inki?af etdirilm?sind? ?v?zsiz rola malikdir. Ad?ndan m?lum oldu?u kimi Dünya Bank? dünyan?n ?sas m?rk?zi bank?d?r. Bel? ki, Dünya Bank? dünya ?lk?rinin bank sektorunu t?nziml?yir, y?ni o banklar? vaxta??r? m?lumatlarla v? ?z m?sl?h?tl?ri il? t?min edir. Dünya Bank? f?aliyy?tinin ?sas istiqam?ti iqtisadi ke?id d?vründ? olan inki?af etm?kd? olan ?lk?l?r? v? yoxsul ?lk?l?r? kreditl?r vasit?sil? yard?m etm?k v? yoxsullu?un s?viyy?sini azaltmaq, h?m?inin üzv d?vl?tl?rin inki?af?n? t?min etm?kdir.
Dünya Bank?n?n yaranmas? v? mahiyy?ti
[redakt? | vikim?tni redakt? et]Dünya Bank? Birl??mi? Mill?tl?r T??kilat?n?n (BMT) pul-kredit v? maliyy? konfrans? olan Bretton Vuds (Bretton Woods) raz?la?mas? n?tic?sind? yarad?l?b. Bu raz?la?ma 1944-cü ilin iyul ay?nda ba? tutmu?dur v? bununla da Dünya Bank? yarad?lm??d?r. Bank?n yarad?lmas?nda m?qs?d ?kinci dünya müharib?sind? z?r?r ??kmi? Avropa ?lk?l?rin? yard?m g?st?rm?k olmu?dur. ?ki il sonra bank ?zünün ilk kreditini 250 mln doll. olmaqla Fransaya müharib?sonras? yenid?nqurma i?l?ri ü?ün ay?rm??d?r. Bu t??kilat?n r?smi ad?: Beyn?lxalq Yenid?nqurma v? ?nki?af Bank? idi. Bank ?z i?in? ba?layark?n c?mi 38 üzvü var idi. Lakin, 50–60-c? ill?rd? dünyada yeni d?vl?tl?rin say?n?n artmas? il?, onun üzvl?rinin say? ?h?miyy?tli d?r?c?d? artd?. M?lum oldu?u kimi, 1923–1933-cü ill?rd? ba? ver?n dünya iqtisadi b?hran?, dünya valyuta sisteminin stabilliyini m?hv etdi. Buna g?r? d? dünyada yeni valyuta sisteminin yaranmas?na ehtiyac var idi. Bu ehtiyac? qar??lamaq ü?ün 1944-cü ild? Amerika Birl??mi? ?tatlar?nda Bretton Vuds (Bretton Woods) konfrans? ke?irildi. Bu konfransda q?bul edilmi? q?rarlar, d?vl?tl?r aras?nda valyuta-maliyy? v? kredit münasib?tl?rinin v? ticar?t t??kilat?n?n qaydalar?n? mü?yy?n etdi. Bel?likl?, dünya valyuta sisteminin yeni formas? – Bretton Vuds sistemi yarand?. Bretton Vuds konfrans?nda iki müqavil? imzalanm??d?r:
- Beyn?lxalq Valyuta Fondu (BVF) haqq?nda müqavil?
- Beyn?lxalq Yenid?nqurma v? ?nki?af Bank? (Dünya Bank?) haqq?nda müqavil?
Bretton Vuds sistemi, dollar?n dünya ehtiyat valyutas?na ?evrilm?si dem?k idi. Bu da ona g?tirib ?ixard? ki, dünya iqtisadiyyat?nda AB?-nin rolu apar?c? oldu. Bretton Vuds sisteminin ?n ?n?mli c?h?tl?rind?n biri odur ki, müharib? n?tic?sind? da??d?lm?? beyn?lxalq t?s?rrüfat ?laq?l?ri, istehsal v? ticar?t b?rpa olundu.
Bildiyimiz kimi Dünya Bank? ilk ?vv?l Beyn?lxalq Yenid?nqurma v? ?nki?af Bank? ad? il? yaranm??d?r. Terminoloji m?nada Dünya Bank? dedikd? "Beyn?lxalq ?nki?af Assosiasiyas?" v? "Beyn?lxalq Yenid?nqurma v? ?nki?af Bank?" n?z?rd? tutulur.. Ancaq Dünya Bank?n?n f?aliyy?t sah?si geni? oldu?undan adlar? ??kil?n 2 qurum bank?n f?aliyy?tini tam h?cmd? h?yata ke?irm?y? b?s el?mir. ?lav? 3 qurum y?ni: Beyn?lxalq Maliyy? Korporasiyas?, ?nvestisiya T?minat? üzr? ?oxt?r?fli Agentlik, ?nvestisiya Mübahis?l?rinin H?lli üzr? Beyn?lxalq M?rk?z yuxar?da qeyd olunan 2 qurumla birg? Dünya Bank? ail?sini y?ni, Dünya Bank? Qrupunu ?m?l? g?tirir. Dünya Bank? Qrupunu dedikd? a?a??dak? qurumlar n?z?rd? tutulur:
- Beyn?lxalq Yenid?nqurma v? ?nki?af Bank? (BY?B)
- Beyn?lxalq ?nki?af Assosiasiyas? (B?A)
- Beyn?lxalq Maliyy? Korporasiyas? (BMK)
- ?nvestisiya T?minat? üzr? ?oxt?r?fli Agentlik (?T?A)
- ?nvestisiya Mübahis?l?rinin H?lli üzr? Beyn?lxalq M?rk?z (?MHBM)
Dünya Bank? anlay??? Beyn?lxalq Yenid?nqurma v? ?nki?af Bank? v? Beyn?lxalq ?nki?af Assosiasiyas? qurumlar? il? yekunla??r. Bel? ki yuxar?da adlar? ??kil?n 5 qurum birlikd? yeni bir anlay???, y?ni Dünya Bank? Qrupu-nu t??kil edirl?r. Dünya Bank? Qrupu (DBQ) t?rkibind?ki 5 qurumla yoxsullu?un azald?lmas? v? dünya iqtisadiyyat?n?n inki?af?n?n qarant?d?r. DBQ 185 ?lk?nin üzv oldu?u n?h?ng iqtisadi t??kilatd?r.
Dünya Bank? (BY?B v? B?A) f?aliyy?tini inki?af etm?kd? olan ?lk?l?rd? (?EO?) ?sas?n a?a??dak? sah?l?r? y?n?ldib:
- ?nsani inki?af (m?s. t?hsil, sa?laml?q)
- K?nd t?s?rrüfat? v? k?ndl?rin inki?af? (m?s. irriqasiya, k?ndl?r? gost?ril?n xidm?tl?r)
- ?traf mühitin qorunmas? (m?s. ?irkl?nm?nin azald?lmas?)
- ?nfrastruktur (m?s. yollar, ??h?rl?rin artmas?, elektrik t?chizat?)
- ?dar?etm? (m?s. anti-korrupsiya, qanuni institutlar?n inki?af etdirilm?si)
Beyn?lxalq Yenid?nqurma v? ?nki?af Bank? (BY?B) v? Beyn?lxalq ?nki?af Assosiasiyas? (B?A) üzv ?lk?l?r? uy?un normalarla kredit verm?kl? yana??, kas?b ?lk?l?r? d? qrantlar ay?r?r. Xüsusi layih?l?r ü?ün ay?r?lm?? kreditl?r v? qrantlar cox vaxt mü?yy?n sektorlarda v? el?c? d? iqtisadiyyatda yeni v? daha b?yük d?yi?iklikl?rl? ?laq?l?ndirilir. M?s?l?n, sahilboyu ?razil?rd? ekoloji sabitliyi qorumaq ü?ün ay?r?lm?? kreditl?r yeni ekoloji t??kilatlar?n yaramas? il? b?rab?r, ?irkl?nm?nin qar??s?n? almaq ü?ün yeni üsullar?n tap?lmas? il? d? n?tic?l?nir.
Beyn?lxalq Maliyy? Korporasiyas? (BMK) v? ?nvestisiya T?minat? üzr? ?oxt?r?fli Agentlik (?T?A) is? ?z?l sektora investisiya daxil edir v? bu investisiyalar?n t?minat??s? rolunu oynay?r.
Yuxar?da qeyd edildiyi kimi , Dünya Bank? Qrupu BMT-in ixtisasla?m?? qurumlar?ndan biridir v? onun 185 üzvü vard?r. T??kilat?n ba? q?rargah? Va?inqtonda yerl??ir. ?n?n?y? uy?un olaraq , Dünya Bank?n?n Prezidenti ?n iri s?hmdar ?lk?nin v?t?nda?? olmal?d?r. Prezident 5 illik müdd?t? se?ilir v? n?zar?ti h?yata ke?irir.
?stinadlar
[redakt? | vikim?tni redakt? et]- ↑ "D?VL?T MAL?YY?S? TERM?NL?R? Lü??T?" (PDF). 2025-08-14 tarixind? orijinal?ndan (PDF) arxivl??dirilib. ?stifad? tarixi: 2025-08-14.